Zgłębianie indiańskiej duszy jest jak nurkowanie w kowadle – najczęściej boli od tego głowa.
pełne 1957) oraz
monumentalna praca o genezie i kształtowaniu się mitu, stanowiąca wykładnię koncepcji kultury
lud. roś. mitologistów — Poeticzeskije wozzrienija slawian na prirodu (t. 1-3 1866-69).
AFGHANI, AL- Dżamal AI-Din, pseud. Al--Sayyid (1839-97), reformator islamu, filozof, publicysta i
pisarz, propagator idei panislami-zmu, pochodzenia pers.; urodził się w Asada-badzie
(Afganistan), ale działał gł. na Bliskim Wschodzie w środowisku arab. (m.in. współpracował z
egip. reformatorem M. Abduhem);
modernizacja islamu (przez powrót do swobody myśli teol. w reinterpretacji Koranu i sunny) miała
umożliwić polit. odrodzenie się kalifatu pod egidą dyn. Osmanów i wyzwolenie się spod polit. i
kult. wpływów eur.;
głoszone przez niego poglądy wywarły wielki wpływ na rozwój ruchów liberalnych i konstytucyjnych
w imperium osmańskim.
AFINOGIENOW ALEKSANDR N. (1904^1), dra-matopisarz roś.; jeden z przywódców organizacji lit.-polit.
RAPP, 1927-29 kier. lit. teatru robotn. Proletkultu w Moskwie (praca teoret. Tworczeskij mietod
tieatra 1931); autor dramatów psychol. Dziwak (1929, przekł. pol. "Dialog" 1956 nr 2), Dalekie
(1935, wyst. pol. 1952), Strach (1931, wyst. pol. 1932), o aktualnej problematyce społ.-polit.,
oraz lirycznej komedii Maszeńka (1941, wyst. pol. 1949);
dramatopisarstwo A. łączy wątki sensacyjne z elementami melodramatu, patos z liryzmem.
AFRANIUSZ, Lucius Afranius (2 pot. II w. p.n.e.), komediopisarz rzym.; autor komedii, zwanych
fabuła togata, o tematyce zaczerpniętej z życia drobnych rzemieślników i sklepikarzy rzym.; z
utworów A. zachowało się ok. 200 fragmentów i ok. 40 tytułów.
AGARBICEANU [agyrbiczjanu], Agirbiceanu,
ION (1882-1963), pisarz rum., duchowny grec-kokatol.; realist. utwory z życia siedmiogrodzkiej
prowincji, zwł. wsi (zbiór opowiadań Doua iubiri WO, powieść Arhanghelli 1913), mora-lizatorskie
o silnych akcentach rel. (powieści Legea trupului 1926 i Legea minf/i 1927), wspomnienia (Din
copilSrie 1956).
AGATON (ok. 447-401 p.n.e.), tragediopisarz gr.; pierwszy potraktował pieśni chóru jako luźne
interiudia muz.; przez wprowadzenie wątków lit. czerpanych z własnej fantazji zerwał z tematyką
mitol.; jego twórczość jest znana z tytułów i nielicznych fragmentów;
pierwsze zwycięstwo A. w konkursie dram. (416) uwiecznił Platon w Uczcie.
AGIRBICEANU [agyrbiczjanu] ION ->. Agar-biceanu łon.
AGJEJ, wtaśc. Saććldanand HIranand Wats-|a|an (1911-87), ind. poeta, prozaik, krytyk i teoretyk
literatury, tworzący w języku hindi;
twórca nurtu eksperymentalnego w poezji hindi (poszukiwania nowej stylistyki i formy utworu); w
poezji j prozie A. dominuje zagadnienie wolności jednostki, są widoczne wpływy eur. psychologii i
filozofii (S. Freud, J.P. Sartre);
zbiory poezji, m.in.: Hari ghas par kszan bhar (1947), Sunahie sawa/(1966); powieści, opo-
wiadania.
AGNON SZMUEL JOSEF, właśc. Sz.J. Ćakćes
(1888-1970), pisarz żyd., tworzący w języku hebr.; urodzony w Buczaczu, od 1913 w Niemczech, od
1924 w Palestynie; autor powieści i opowiadań pisanych archaizowanym językiem, ukazujących m.in.
środowisko chasydzkie XVII-XIX w.; gł. utwory to: Agunof (1908), Hakhnasat kala (1919), Tmol
shiishom (1945);
1966 otrzymał Nagrodę Nobla.
AGOLLI DRITERO (ur. 1931), alb. prozaik i publicysta; przewodn. Związku Pisarzy i Artystów Albanii
(1973-92); jeden z najpopularniejszych współcz. poetów alb., autor zbiorów wierszy, poematów,
m.in. najgłośniejszego Nene 'Shqi-peri (1975), powieści, m.in. Komisari Memo
19
AGR
(1969) i Njeriu me top (1975), poświęconych walce o wolność kraju; pisat także powieści satyr.,
m.in. Shkelgimi dhe renia e shokut Żyło (1973).
AGRICOLA [~jkola] MIKAEL (ok. 1510-1557), fiń. reformator rel., pisarz; uczeń M. Lutra i P.
Melanchtona, rektor szkoły katedralnej w Turku; od 1554 biskup Turku; twórca podstaw fiń. języka
pisanego, autor pierwszej książki w języku fiń. —ABC-kiria (wyd. zapewne między 1537 a 1543),
modlitewnika Rucouskiria Biblias-ta (1554), tłumaczenia Nowego Testamentu — Se Wsi Testament!
(1548).
AGUILERA MALTA [agilęra m.] DEMETRIO (1909-81), pisarz ekwadorski; uczestnik hiszp. wojny domowej
po stronie republ.; związany z kreolizmem — prądem zwróconym ku rodzimej tematyce; w twórczości
przeważa problematyka społ.; powieści regionalne (Don Goyo 1933, wyd. pol. 1983) oraz utrzymane w
stylu realizmu magicznego, łączącego elementy realne z fantastycznymi (Siete lunas y siete
serpientes 1970, Porwanie generała 1973, wyd. pol. 1975); dramaty (Infierno negro 1967).
AHBABI, AL-, Lahbabi, MUHAMMAD Aziz (ur. 1922), arab. filozof i poeta z Maroka, piszący gł. w
języku franc.; przedstawiciel personalizmu; prezes związku pisarzy Maghrebu, red. czasopisma
kult. "Afak"; autor wielu prac nauk. (m.in. De 1'etre a la personne 1954) oraz zbiorów poezji o
tematyce antyrasistow-skiej i antykolonialnej; pol. przekł. poezji w "Przeglądzie
Orientalistycznym" 1970 nr 1.
AHLIN [a:lin] LARS GUSTAF (ur. 1915), pisarz szwedz.; debiutował powieścią Tabb med manifest (1943),
w której połączył motywy chrzęść, egzystencjalizmu z marksist. ideologią społ.; w późniejszych
powieściach problematyka psychol.-egzystencjalna (Wielkie zapomnienie 1954, wyd. pol. 1972);
filoz. powieść z refleksjami na temat kultury szwedz. Bark och Im (1961); opowiadania, utwory
dram. o tendencjach rel.-etycznych; autobiografia Sjatte munnen (1985).
AHMET HAMDJ TANPINAR ->• Tanpinar Ah-met Hamdi.
AHMET HA^IM [a. haszim] (1885-1933), poeta tur.; 1909-12 należał do grupy poet. Fecr-i Ati; jego
wiersze są przykładem "czystej poezji", doskonałej pod względem formy i wyrazu, ujawniają wpływy
symbolizmu franc.; autor zbiorów poezji, m.in. Gó7Saa?/en'(1921), esejów literackich.
AHNIACWIET EDZI, wtaśc. E. Kahan (ur. 1916), pisarka białorus., pochodzenia żyd.; wiersze liryczne
o tematyce patriotycznej (Kraj mój rodny 1945, Biełuraskaja rabina 1959 i in.), poezje dla
dzieci, m.in. zbiory Kraina maleństwa (1975), Doktar Śmiech (1977), libretta do oper dziecięcych,
m.in. Dza/7a?(1942, z muzyką L. Szwarca), przekt. utworów G. Apol-linaire'a, P.J. de Berangera,
P. Eluarda, A.S. Puszkina, A. de Saint-Exupery'ego.
AHO JUHANI, właśc. Johannes Brofeldt
(1861-1921), fiń