Zgłębianie indiańskiej duszy jest jak nurkowanie w kowadle – najczęściej boli od tego głowa.

Odprê¿enie za rz¹dów Wespazjana i Tytusa. Nowa fala terroru za Domicjana. Sto lat rz¹dów cesarzy „dobrych" (Nerwa, Trajan, Hadrian, Antoninus Pius, Marek Aureliusz). Powrót do tendencji absolutystycznych za Kommodusa ................... Polityka zagraniczna cesarzy. Kontynuowanie polityki defensywnej Augusta. Podbicie pd. Brytanii, zakoñczenie podboju Mauretanii, utworzenie prowincji Dacji. Polityka defensywna jako nastêpstwo buntu w prowincjach. Rozbudowa systemu obronnego wzd³u¿ granic pañstwa ......... Administracja cesarska. Przewaga w³adzy cesarskiej nad senatem i utwo- rzenie siê administracji cesarskiej. Wzrost dochodów fiscus. Ustanowienie trzech nowych urzêdów cesarskich przez Klaudiusza. Legaci i prefekci ....... Dwór cesarski. Dalsze koncentrowanie siê w³adzy w rêkach cesarza. Luksus w sferach senatorskich i rycerskich. Rola wyzwoleñców i niewolników na dworze cesarzy ............................... Stan senatorski i rycerski. Przoduj¹ce stanowisko stanu rycerskiego w okresie cesarstwa. Zmiana sk³adu stanu senatorskiego w okresie cesarstwa. Dopuszczenie do senatu zromanizowanej arystokracji prowincjonalnej. Nowi ekwici ............................... Panem et circenses ....................... ¯ycie rodzinne wy¿szych sfer. Dalszy upadek moralnoœci. Wp³yw kobiet na ¿ycie polityczne ......................... Rzemieœlnicy i drobni kupcy. Collegia. Specjalizacja w rzemioœle . . Niewolnictwo i kolona t. Kryzys gospodarki opartej na pracy niewolniczej. Co/oni. Wyzysk kolonów przez conductores i prokuratorów. Servi casati. Nowe pogl¹dy na niewolnictwo ....................... ¯ycie prowincyj. Zmiana stosunku do prowincji. Zerwanie z zasad¹ bez- p³atnych urzêdów w prowincjach. Zwiêkszenie siê uprawnieñ warstw posia- daj¹cych ludnoœci prowincjonalnej. Constitutio Antoniniana. Uk³ad stosunków spo³ecznych w prowincjach. Rozwój miast prowincjonalnych. Ustrój miast w prowincjach wschodnich i zachodnich. ¯ycie miast prowincjonalnych odbiciem ¿ycia stolicy. Rozwój stosunków miêdzy prowincjami a Rzymem oraz miêdzy poszczególnymi prowincjami ................ Sztuka w prowincjach. Charakter sztuki cesarstwa rzymskiego w Rzymie i prowincjach. Zabytki architektury na terenie dawnej Gallii, Ger- manii, Hiszpanii i w innych prowincjach ............•••• 363 364 366 368 369 370 372 373 375 376 378 378 380 381 381 SPIS RZECZY Filozofia rzymska i grecka w wieku I i I£ Seneka, Epiktet, Plutareh. Przeœladowanie stoików przez cesarzy. Zmiana stosunku do filozofów stoickich za Trajana. Inni filozofowie: Diogenes z Olnoandy, Aleksander z A(ro- disia?, Sekstus Empiryk ....................... Retoryka i tzw. druga sofistyka. Retoryka g³ównym przedmiotem nauczania. Wyró¿nianie mówców zaszczytami. Temat) ka nie zwi¹zana z ¿y- ciem. Lukian z Samosary. Kwintylian. Nawi¹zywanie do klasycznych wzorów literatury attyckiej. Fronton ...................... Romans grecki. Roman? o Ninosie i Semiramidzie, utwory Charitona, Kseno- fonta z Efezu, Longosa l Ileliodora. Petroniusza Satiricon. libri. Lucjusz Apulejusz Historiografia rzymska i grecka. Przeœladowanie historyków „nieza- le¿nych". Kreroucjusz Cordus, Wellejus Patereulus, Kurcjusz Rufus, Wa- leriusz Maksymus. Zmiana stosunków za Nerwy. Tacyt. Swetoniiisz, Lucjusz Anneus Florus, Plutareh z Cheronei. Appian z Aleksandrii. Arrianos . . . Nauka grecka i rzymska w okresie cesarstwa. Tendencja do ency- klopedycznoœci. Calenos, Ptolemeusz, Salwiusz Julianus Filologia i gramatyka. Komentarze do Homera, IIezjoda, autorów hellenistycznych. Askoniusz Pedianus, Waleriusz Probus. Leksykony. Aulus Geliusz. Atcnajos. Traktat Pseudo-Longinusa. Autor pierwszej sk³adni gre- ckiej — Apollonios Dyskolos, Herodian — twórca nauki o iloczasie i akce- ncie. Prawo. Maaurius Sabinus. Salwiusz Julianus. Nauki przyrodnicze. Dzie³o geograficzne Klaudiusza Ptolemeusza. Aleksander z Myndos. Peda- nius Dioskurides. Encyklopedysta Korneliusz Celsus. Historia Naturalis Pliniusza. Pomponiusz Mela. Dzie³o Kolumelli .............. Poezja rzymska i grecka w wieku I i I£ Lukan, A. Persjusz, Waleriusz Flakkus, Marcjalis. Siliusz Italikus. Problematyka aktualna w baj- kach Fedrusa, utworach Marcjalisa i Juwenala. Inni reprezentanci twórczoœci literackiej .............................. Teatr. Tragediopisarze. Pompnniusz, Kurcjusz Maternus. Pantomima. Togata i palliata. Popularnoœæ atellany ................. Sztuka w wiekuliIJ. O¿ywiona dzia³alnoœæ na polu budownictwa. Pal¹c na Palatynie, por³yki, akwedukty, „dom zloty" Nerona. Amfiteatr flawijaki. Fo- rum Wespa/jana, termy, œwi¹tynie, kolumny i luki triumfalne. Dzia³alnoœæ Hadriana w zakresie architektury w Rzymie i na prowincji. RzeŸba. Styl flawijski w ornamentyce architektonicznej. Nowe kierunki w rzeŸbie za Ha- driana i Antoninów. Czwarty styl pompejañski w malarstwie œciennym . . i Rozpowszechnienie kultów wschodnich. Przyczyny gwa³townego roz- powszechniania siê kultów wschodnich. Kult Izydy, Wielkiej Macierzy. Kult irañ- skiego boga Mitry, kapadockiej bogini Ma, bogini syryjskiej Atargatis. Sze- rzenie siê chaldejskiej astrologii .................... A Wczesne chrzeœcijañstwo. Ideologia nowej religii. Zak³adanie gmin chrzeœcijañskich. Przeœladowanie chrzeœcijan. Dwaj pierwsi wielcy apologeci chrzeœcijañscy, Aryatydes i Justynus. Walka przeciw gnozic, przeciw sektom i herezjom (donatyœci). Biskup Ireneusz, Klemens Aleksandryjski ...... 4 Literatura do rozdzia³u VII...................... A SPIS RZECZY VIII. Kryzys wieku III. Od Septimiusza Sewera do Diok- lecjana (193—284) Sytuacja polityczna. Naruszenie równowagi imperium. Walki o tron. Septimiiisz Sewer. Karakalla. Heliogabal. Aleksander Sewer. Maksimin Trak. Decjusz, Walerian, Gallienus. Walki z Trakami, Alemanami, Gotami, walki X Persami. Oderwanie siê Gallii, Hiszpanii i Brytanii od Rzymu. Oderwanie Egiptu i czêœci posiad³oœci na Wschodzie. Zjednoczenie imperium przez Aurê- liana ................................ Kryzys wieku III. Upadek wymiany handlowej miêdzy poszczególnymi prowincjami imperium. Ograniczenie produkcji tylko do potrzeb prowincji. Nieregularne wp³ywy dochodów z prowincyj. Zwiêkszenie podatków, dewa- luacja pieni¹dza. Lokowanie kapita³ów w ziemi. Opór niewolników i kolonów. Powstania w Afryce, Gallii ...................... Kultura wieku III. Filozofia Plotyna. Rozwój chrzeœcijañstwa i pisane chrzeœcijañscy: Orygenes, Tertulian, Minucjusz Feliks, Cyprian, biskup Kar- taginy. Szko³y katechetyczne w Aleksandrii, Cezarei i Antiochii. Pisane po- gañscy: Kasjusz Dion, Herodian, soflata Filostrat II i in. Upadek twór- czoœci i nauki pogañskiej. Obni¿enie siê poziomu w dziedzinie sztuk plasty- cznych. Sarkofagi i urny grobowe. Krótkotrwa³y okres odrodzenia sztuki w por- trecie. D¹¿enie do monumentalnoœci w architekturze: Septizonium, termy Ka- rakalli. Monumentalna architektura i plastyka Palmiry. Tendencje do wprowadzenia jednolitej religii w pañstwie ..............