G

w gmachu g³ównym PW uleg³y niemal ca³kowitemu zniszczeniu. W 1945 wydobyto z gruzów 3,8 tys. wol. i umieszczono w gmachu Mechaniki, a nastêpnie przeniesiono do Bibl. Wydzia³u Architektury. W 1955 B.G. wróci³a do gmachu g³ównego PW. B.G. PW sk³ada siê z nastêpuj¹cych oddzia³ów: Gromadzenia i Uzupe³niania Zbiorów, Opracowania Druków Zwartych i Zbiorów Specjalnych, Opracowania Wydawnictw Ci¹g³ych, Katalogowania Rzeczowego Zbiorów, Magazynów i Konserwacji Zbiorów, Udostêpniania Zbiorów, Prac Organizacyjno-Naukowych i Dydaktycznych, Informacji Naukowej, Oœrodka Informacji Chemicznej, Bibl. Zak³adowych, Filii Bibl. G³ównej dla Wydzia³ów Mechanicznych PW, Pracowni Repro-graficznej oraz Samodzielnej Sekcji Administracji. B.G. sprawuje nadzór nad 69 bibl. zak³adowymi (wydzia³owymi i instytutowymi). Dyrektorzy: do 1947 Czes³aw Gutry, Irena Kurowska, do 1971 Stefan Gniazdowski, ostatnio Edward Domañski. Ksiêgozbiór B.G. w 1974 liczy³ 172 tys. wol. druków zwartych, 43 tys. wol. ci¹g³ych oraz 30 tys. jedn. zbiorów specjalnych. B.G. PW gromadzi ksiêgozbiór z dziedzin objêtych programem nauczania na wydzia³ach: Architektury, Chemicznym, Elektroniki, Elektrycznym, Geodezji i Kartografii, In¿ynierii L¹dowej, In¿ynierii Sanitarnej i Wodnej, Samochodów, Maszyn Roboczych, Mechanicznym, Energetyki i Lotnictwa, Mechanicznym Technologicznym, Mechaniki Precy- Biblioteka Gdañska Polskiej Akademii Nauk 34 rów. Ze wzglêdu na archiwalny charakter B.Cz. materia³y wypo¿ycza siê jedynie do bibl. muzealnych, uniwersyteckich i Polskiej Akademii Nauk, przy czym rpsów i starych druków nie przesy³a siê poczt¹. Materia³y archiwalne i stare druki s¹ od kilku lat systematycznie mikrofilmowane; obecnie B.Cz. posiada ponad 4 tys. mikrofilmów i wypo¿ycza je korzystaj¹cym zamiast orygina³ów. W zakresie informacji o w³asnych zbiorach Dzia³ Druków B.Cz. przygotowa³ kartkowe katalogi alfabetyczne z bogato rozbudowanymi odsy³aczami przedmiotowymi: inkunabu³ów, druków XVI w. (cimelia), czasop., kartografii i ogólny druków. W Dziale Rêkopisów B.Cz. istniej¹ katalogi: J. Korzeniowski i S. Kutrzeba: Catalogus manuscriptorum Musei Phncipum Czarto-ryski Cracoviensis, Kraków 1887-1913; inwentarz maszynowy z indeksem kartkowym i inwentarze rêkopiœmienne do reszty zbiorów; w przygotowaniu do druku jest katalog dyplomów perg. do 1506. K. Buczek: Z przesz³oœci Biblioteki Muzeum XX Czartoryskich. „Przegl¹d Biblioteczny" 1936 z. 4. - K. Buczek: Z dziejów polskiej archiwistyki prywatnej {Archiwa XX Czartoryskich). W: Studia historyczne ku czci St. Kutrzeby. Kraków 1938. — A. Kopff: Muzeum Narodowe w Krakowie. Historia i Zbiory. Kraków 1962. W. Sz. Biblioteka Gdañska Polskiej Akademii Nauk powsta³a w 1955 na skutek przejêcia przez Polsk¹ Akademiê Nauk dzia³u naukowego Bibl. Miejskiej w Gdañsku. B.G. jako Bibl. Rady Miejskiej w Gdañsku istnia³a od 1596. Jej pierwotny zasób stanowi³y: humanistyczny ksiêgozbiór w³. uczonego Jana Bernarda Bonifacio markiza Orii oraz dawny ksiêgozbiór franciszkañskiego klasztoru w Gdañsku. Umieszczona pocz¹tkowo w pofranciszkañskim budynku Gdañskiego Gimnazjum s³u¿y³a przede wszystkim profesorom i ucz¹cej siê m³odzie¿y. Najstarszy jej regulamin pochodzi z 1686. W 1819 zosta³a przeniesiona do budynku koœcio³a Œw. Jakuba, a od 1905 siedzib¹ jej jest w³asny budynek, przy ul. Wa³owej. Zbiory jej obejmowa³y g³ównie dzie³a z zakresu historii, prawa, teologii. W sk³ad B.G. wesz³a wiêkszoœæ licznych ksiêgozbiorów gdañskich uczonych w. XV-XIX. Dzia³ania II wojny œwiatowej tylko nieznacznie uszkodzi³y budynek B.G., natomiast najcenniejsze jej zbiory (wywiezione z koñcem wojny do Malborka i Pelplina) uleg³y rozproszeniu i ponios³y znaczne straty. Przejêta przez w³adze poi. w 1945, B.G. by³a pocz¹tkowo Bibl. Miejsk¹, pe³ni¹c rolê publ. bibl. oœwiatowej z wyodrêbnionym dzia³em naukowym. Od 1955 jest jedn¹ z piêciu bibl. samodzielnych Polskiej Akademii Nauk; kierowa³ ni¹ od pocz¹tku Marian Pelczar, od 1973 dyrektorem jest Edmund Kotarski. B. G. posiada 7 dzia³ów: Gromadzenia i Uzupe³niania Zbiorów, Udostêpniania i Magazynów, Informacyjno-Dokumentacyjny, Opracowania Druków Zwartych, Administracyjno--Gospodarczy, Pracowniê Introligatorsko-Konser-watorsk¹, Pracowniê Reprograficzn¹. Stan zbiorów B.G. wynosi³ na koniec 1974 ³¹cznie 515 tys. poz., z czego druków zwartych nowych 387,5 tys. t., czasop. 41 tys. wol., zbiorów specjalnych 86,4 tys. poz. (w tym starych druków 54 tys. t., rpsów 4 tys. wol., kartografii 5,5 tys. jedn., grafiki 7,6, ekslibrisów 10,2 tys., zbiorów fotograficznych 2,7, dokumentów ¿ycia spo³ecznego 750, numizmatyki 1,6). B.G. gromadzi literaturê naukow¹ z zakresu nauk spo³ecznych. Obejmuje przede wszystkim dzie³a dotycz¹ce Gdañska, Pomorza Gdañskiego oraz stosunku Polski do spraw morskich i jest w tej dziedzinie jedyn¹ tego rodzaju bibl. w Polsce. Gromadzi równie¿ ogóln¹ literaturê naukow¹ humanistyczn¹ i spo³eczn¹ dla u¿ytku pracowników nauki woj. gdañskiego i in. woj. nadmorskich oraz literaturê dotycz¹c¹ krajów basenu Morza Ba³tyckiego. Szczególne znaczenie maj¹ zbiory rpsów, starych druków, grafiki, kartografii, numizmatyki. Wœród rpsów znajduj¹ siê przede wszystkim liczne miscellanea historyczne, zawieraj¹ce materia³y Ÿród³owe do dziejów Gdañska, szereg rpsów pergaminowych (najstarszy z prze³omu w. X i XI), kilkanaœcie orientalnych, wœród nich rps na liœciach palmowych, bogate materia³y do dziejów Polonii Gdañska XIX i XX w., tabliczki woskowe z wyrokami s¹du kom-tura krzy¿ackiego z 1. 1368-1416. Zbiór starych druków obejmuje 777 inkunabu³ów, bardzo liczne druki poi. XVI-XVIII w., prawie pe³ny zbiór druków gdañskich z XVI-XVIII w., wœród nich du¿¹ iloœæ (ok. 3 tys.) druków nie znanych Bibliografii Estrei-chera, liczne unikaty w skali œwiatowej (w³oskie druki muzyczne z XVI w.). Zbiór kartograficzny posiada szereg cennych atlasów z XVII i XVIII w., wiele map odnosz¹cych siê do Pomorza, plany Gdañska, atlasy morskie. Zbiór grafiki obejmuje niemal pe³ny komplet sztychów Gdañska i jego zabytków; sztychy postaci historycznych gdañszczan i Polaków, rytowane przez gdañskich sztycharzy, kilka oryginalnych p³yt miedziorytów z XVIII w. oraz 4 p³yty (Jeremiasza Falcka i Wilhelma Hondiusza) z XVII w., bogaty zbiór ekslibrisów (ok. 10 tys. szt.). Zbiór numizmatyczny posiada prawie pe³ny komplet monet bitych przez miasto Gdañsk w 1. 1454-1792, zbiór monet i banknotów Wolnego Miasta Gdañska, zbiór medali gdañskich XVII-XIX w. B.G. gromadzi w odbitkach fotomechanicznych wszelkie gedanensia rêkopiœmienne, drukowane, graficzne, kartograficzne ze zbiorów innych, tak krajowych, jak zagranicznych; posiada (w mikrofilmach) niemal pe³ny komplet korespondencji Jana Heweliusza, astronoma gdañskiego XVII w