Zgłębianie indiańskiej duszy jest jak nurkowanie w kowadle – najczęściej boli od tego głowa.
121 Dobson J. C, (1993), Miłość potrzebuje stanowczości, Warszawa.
122 Cermak T. L., (1996), Czas uzdrowić swoje życie, Warszawa.
je
Wsparcie emocjonalne osób w wybranych sytuacjach... 149
pozostawienie tych osób bez wsparcia emocjonalnego spowoduje Isze pogłębianie się problemu (uzależniania i współuzależniania oraz stwarzania sią syndromu DDA, często nieodwracalnego).
ponieważ w interakcji pomocowej motywowanie do działania jest ńwnie istotnym zagadnieniem w teorii wsparcia emocjonalnego, jak w innych działaniach pomocowych, dlatego też poświęcimy mu obecnie nieco uwagi.
Motywowanie ma na celu wzbudzenie wewnętrznej siły napędowej dnostki skierowanej na osiągnięcie przez nią określonego celu. Stosuje się tu najczęściej sztuką uwodzenia opartą na psychologicznych przesłankach wzmacniania aktywności jednostki, mobilizowania jej do konkretnych działań, ukazywania nowych celów, perspektyw życiowych, innego sposobu widzenia rzeczywistości.
Działania tu podjęte przez pomagacza mają na celu to, aby osoba wspierana zebrała wewnętrzne siły do realizacji wybranych przez siebie celów (lecz nic narzuconych jej przez pomagacza).
Pomagacz motywując osobę wspieraną ukazuje jej możliwe drogi wyboru, uświadamia obiektywny kontekst zdarzeń. W żadnym natomiast przypadku nic może jej indoktrynować czy narzucać własnego punktu widzenia. I tu należy przypomnieć, to co powiedziano wcześniej.
Motywowanie wspieranej jednostki winno dotyczyć nastawienia jej na realizacją własnych celów zgodne z jej obiektywną sytuacją psychospołeczną i ukazać obiektywny kontekst danej sytuacji (Ginnis, 1993)1 • « żadnym razie zatem pomagacz nie może nastawiać osobę wspieraną na realizację celów własnych („pomagacza"), wypływających z jego obiektywnego punktu widzenia sytuacji osoby wspieranej (a niekoniecznie właściwego dla tego klienta).
Dlatego tak ważne jest w działaniach wspierających (co podkreśla-ismy) ujmowanie sytuacji klienta z jego perspektywy.
Motywowanie we wsparciu emocjonalnym polega zatem na anga-IWaniu osoby wspieranej w jej własne sprawy oraz zmobilizowanie
Podjęcia działania zmierzającego do konstruktywnego rozwiązania Własnych problemów.
12!
Mc Ginnis A. L., (1993), Sztuka motywacji, Warszawa.
150
Daniela Becelewska
Mogą tu być zastosowane (wybrane przez pomagacza, zależnie oh danej sytuacji) następujące techniki motywowania:
- parcjalizacji problemu124, polegające na udzieleniu przez pomagacza pomocy w ustaleniu kolejności, hierarchizacji spraw do rozwiązania co zachęca do działania i znacząco zmniejsza poczucie beznadziej! ności,
- uniwersalizacji problemu125, która polega na ukazywaniu osobie wspieranej przez pomagacza, że inne osoby mają podobne próbie-my i skutecznie je rozwiązują, co działa na nią silnie motywująco
- konfrontacji126, polegającej na stanowczym, rzeczowym wykazaniu przez pomagacza osobie wspieranej sprzeczności lub rozbieżności między jej słowami a czynami i ukazaniu możliwości skutecznego zadziałania w celu rozwiązania problemu.
Techniki te pomagacz może opanować bez większego trudu, w celu podniesienia skuteczności własnych działań pomocowych i zastosować je dla dobra osoby wspieranej (lub osób).
Odrębnym natomiast problemem pomocowym jest wsparcie osób uzależnionych, wracających do swego miejsca zamieszkania, po przebytej kuracji odczulającej (detoksykacji), psychoterapii lub profesjonalnej terapii psychologicznej.
Osoby te wymagają pozytywnych komunikatów emocjonalnych, intelektualnych oraz wzmacniania ich właściwych decyzji życiowych. Bardzo pomocne jest tu ukazanie i podtrzymywanie realizowanych przez nich nowych sposobów zachowania oraz mobilizowanie do uczestniczenia w samopomocowej grupie wsparcia. Istotnym problemem bowiem może być dla niego „toksyczne środowisko" do którego wraca (rodzinne, zawodowe, koleżeńskie, sąsiedzkie itp.) oraz brak właściwej aktywności (wypełniania czasu) i obniżanie się „wizerunku własnego ja". Podtrzymujące działanie pracownika socjalnego w pracy środowiskowej z taką osobą (i jej najbliższymi) jest tu nieprzecenione.
124 Brill N. J., Working with People. The Helping Process, Longman, New Yoi
125 Szmagalski J., (1988), Zjawisko grup samopomocowych - charakterystyk wykorzystania w pracy socjalnej, w: Smolińska-Theiss B., (red.), Badanie i ozia W poszukiwaniu metod. Organizowanie środowiska wychowawczego, Warsza
126 Compton B. R. Galaway B., (1989), Social Work Process, Wadsworth Pu shing Company, Belmony, Calf.
Wsparcie emocjonalne osób w wybranych sytuacjach
151
Wsparcie osoby z symptomem wypalenia zawodoWe9°
Objawy wypalenia zawodowego mogą być sygnalizowane przez
, ną osobę lub tylko zaobserwowane przez potencjalnego pomagacza'
nsoba ta może zgłaszać potrzebę wsparcia emocjonalnego, ltfb to
omagacz, dostrzegając u niej objawy przeciążenia lub wypalenia>
inicjuje proces takiego wsparcia.
Jak rozpoznać osobę wypaloną zawodowo? Najczęściej nie definiuJe 0na odczuwanych przez siebie objawów jako wypalenie (albo mu za" przeczą). Bardzo często też nie dostrzega ona związku swego stanu psychofizycznego z własnymi słabymi osiągnięciami w procesie pracy zawodowej. Obserwacja zachowania osoby, u której dostrzegamy symptomy wypalenia zawodowego oraz rozmowa z nią dostarcza jednak pomagaczowi wiciu cennych informacji umożliwiających sformuł°wa" nie diagnozy i zorganizowanie właściwej pomocy. Określmy ^atem ewidentne symptomy tego syndromu.
Mówiąc najkrócej wypalenie zawodowe przejawia się w nast^PHR-cych po sobie fazach tego procesu, najczęściej po kilku latach pracy (najczęściej po około 10) na tym samym stanowisku lub w tym s&mYm zakładzie pracy. Jakie fazy możemy tu wyodrębnić?
W pierwszej fazie wypalenia zawodowego zwanej „fazą wycz^erPa_ nia emocjonalnego" możemy zaobserwować następujące objawy'-a) w sferze psychologicznej:
- odczuwanie braku satysfakcji z wykonywanej pracy, pojawi3.)3-06 się coraz częściej, aż do wystąpienia stanu permanentnego, C° obserwuje się mimo odnoszonych sukcesów zawodowych i pozytyw-nej oceny posiadanych kompetencji,
I odczucie znużenia czynnościami zawodowymi, objawiają^e sie-niechęcią do podejmowania nowych zadań, negacją polecę**> au" tornatyzmem czynności, rutyną, i w sferze psychosomatycznej:
~ odczuwanie stanu chronicznego zmęczenia,
"" częste bóle głowy,
" bezsenność,
" zaburzenia gastryczne