Trzeba by�o ca�ej spr�ysto�ci i uroku Sobieskiego, aby zniech�cone wojsko, cofaj�ce si� bez paszy i wody w�r�d step�w podpalonych r�k� tatarsk�, nie rozprz�g�o si� i nie...

Zgłębianie indiańskiej duszy jest jak nurkowanie w kowadle – najczęściej boli od tego głowa.

W rezultacie z ca�ej Mo�dawii zatrzymali Polacy w swym posiadaniu tylko pograniczny skrawek. 2s Uroczyste wkroczenie Sobieskiego do Jass mia�o miejsce 16 sierpnia 1686 r. Zob. tam�e, s. 381. 482 Widoki w�gierskie przepad�y. Dywersja moskiewska zawiod�a, a tymczasem we Lwowie czeka� na Sobieskiego bojar Piotr Szeremietiew, przys�any z ��- daniem zaprzysi�enia pakt�w. Za p�no by�o na wahanie. W obawie, �e Moskwa odm�wi pomocy na przysz�o�� albo nawet wr�ci do bardziej wyg�ro- wanych ��da�, senat pod wp�ywem nuncjusza niemal zmusi� kr�la do przy- si�gi (21 grudnia). �udzono si� nadziej�, podsycan� przez Grzymu�towskiego, �e mo�na b�dzie odm�wi� ratyfikacji na sejmie, ale ten lichy machia- velizm sejmikowego kr�tacza rozdar� si� jak paj�czyna w starciu ze smutn� rzeczywisto�ci�, kt�r� regentka-car�wna Zofia - rozg�osi�a po ca�ym swoim pa�stwie i po �wiecie, �e nigdy �aden car nie zawar� tak korzystnego pokoju jak ona, kt�ra nie ust�pi�a ani jednego miasteczka, osi�gn�a tytu� "Dzier- �awniejszej" i wywalczy�a wolno�� dla wyznania prawos�awnego w Polsce. 6. Zmierzch s�awy Sobieskiego Ca�y urok or�a polskiego, zdobyty pod Wiedniem, gin�� w puszczach bu- kowi�skich i stepach mo�dawskich. Po 1686 r. nie mo�e by� mowy nie tylko o przodownictwie Polski w Lidze �wi�tej, ale nawet o jej wsp�rz�dno�ci z monarchi� habsbursk�. Z ka�dym rokiem malej� czyny, redukuje si� armia, kurcz� si� cele polityki, a jednak skutek pozostaje daleko w tyle nawet poza zakre�lonym celem. Uplanowany na 1687 r. wsp�lny atak polsko-moskiewski na Tatar�w nie dopisuje z �adnej strony; knia� [Borys] Golicyn utyka w su- chych stepach, podobnie jak Sobieski przed rokiem, i za fasko jego p�aci g�ow� hetman kozacki Samoj�owicz, pos�dzony o zdrad�. Jednocze�nie kr�le- wicz Jakub, przej�wszy z r�k hetman�w komend�, daremnie bombarduje Kamieniec, zamiast skromnie a konsekwentnie blokowa� jego wyg�odzon� i szczup�� za�og�. Po roku nowy zaw�d, jeszcze dotkliwszy, jeszcze bardziej kompromituj�cy: na sam� wie�� o ci�gn�cej armii muzu�ma�skiej, umy�lnie rozpuszczon� przez Turk�w, wojsko polsko-litewskie odst�puje spod Kamie�ca i wpuszcza do� konw�j z �ywno�ci�... Tu zn�w niepodobna nie spyta�: sk�d p�yn�� ten szereg niepowodze�? Czy polska strategia nie umia�a si� upora� z trudno�ciami transportu i aprowizacji? Czy wypaczony ustr�j pa�stwa utrudnia� konkurencj� ze spr�ystymi s�sia- dami? Czy dawna dzielno�� wygas�a w narodzie? Czy kr�l Sobieski nie sta� na wysoko�ci Sobieskiego hetmana? Mo�na by poniek�d twierdz�co odpowie- dzie� na wszystkie te pytania i jednak nie wyczerpa� j�dra zagadnienia. Jan III wybra� by� ten kierunek polityki zewn�trznej, kt�ry najwi�ksz� energi� m�g� wykrzesa� z �wczesnych dyspozycji narodu i wiernie, a� nazbyt wiernie, podporz�dkowywa� wymogom tego kierunku wszelkie inne wzgl�dy. Jednak nie cieszy� si� takim poparciem z zewn�trz, jakiego mia� prawo si� spodziewa�. Wiemy, jak bezwzgl�dnie wyzyskiwa�a ocalona Austria swoje stanowisko w Lidze, nie �ami�c zreszt� w niczym przyj�tych na si� lu�nych zobowi�za�. Wiemy, z jak ch�odn�, egoistyczn� rachub�, bez �d�b�a po�wi�ce- nia dla dobra chrze�cija�stwa, egzekwowa�a Moskwa swoje pretensje do Pol- ski, zanim raczy�a przyst�pi� do zaszczytnego przymierza. Kuria nie sk�pi�a got�wki, ale dyplomatycznie szkodzi�a Polsce na Wschodzie i Zachodzie. Brandenburgia, wbrew paktom welawsko-bydgoskim, nie bacz�c na �wie�y 483 uk�ad z Sobieskim o posi�kach na wojn� (1684), rzadko kiedy przysy�a�a sw�j kontyngent, a nawet, gdy to czyni�a, �o�nierze jej walczyli niech�tnie, ,.jakby pod Fehrbellinem byli z �elaza, a na Ukrainie ze �niegu". 7. Nowa opozycja Ale przeciwno�ci zewn�trzne by� niczym [w por�wnaniu] z przeszkodami, jakie rzucali kr�lowi pod nogi jego poddani, rodacy. Od wyprawy wiede�- skiej nie ur�s� Jan o tyle w oczach szlachty, by m�g� przewy�szy� r�wno- czesny wzrost kaba�y mo�now�adczej. Niezale�nie od tej czy owej orientacji zagranicznej, wytworzy� si� w�r�d g�rnej warstwy duch nieprzejednanej opozycji wzgl�dem dynastycznych roje� Sobieskiego. W tym postanowieniu ��czyli si� panowie wszystkich zabarwie�: austrofile i zwolennicy wojny, Lubomirscy, Sapiehowie, Rafa� Leszczy�ski, przyjaciele francuscy, jak Jab�o- nowski, s�u�alcy pruscy w rodzaju Grzymu�towskiego i Brezy, i r�ni inni bezstronni albo po prostu bezbarwni kochankowie dawnych swob�d, mieni�- cy si� republikanami, jak podskarbi Marcin Zamoyski albo Potoccy, ka�dy z oba�amucon� przez si� klientel� szlacheck�. Pod kierunkiem takich przy- w�dc�w nar�d nie m�g� mocno pragn�� zwyci�stwa, na kt�rym najwi�cej musia�by zarobi� dw�r. Fala d�s�w pa�skich rzuca�a si� wysoko i bryzga�a pian�. Nie by�o zarzu- tu, kt�rego by oszcz�dzono Sobieskiemu w paszkwilach lub gadaniach sej- mikowych. On kallimachowym sposobem chcia� zgubi� wojsko na Bukowi- nie - on, kt�ry nieraz tuli� i leczy� we w�asnym namiocie zbiedzonego, ran- nego �o�nierza! On zgarnia� do kieszeni dukaty papieskie - on, co tyle razy dok�ada� z w�asnej szkatu�y na przy�pieszenie zbroje�! On chcia� poni�y� hetma�stwo, bo raz pozwoli� sobie odda� komend� nad armi� kr�lewiczowi

Trzeba by�o ca�ej spr�ysto�ci i uroku Sobieskiego, aby zniech�cone wojsko, cofaj�ce si� bez paszy i wody w�r�d step�w podpalonych r�k� tatarsk�, nie rozprz�g�o si� i nie...

Zgłębianie indiańskiej duszy jest jak nurkowanie w kowadle – najczęściej boli od tego głowa.

Tematy